Polyacrylamide (Poliakrylamid)
Poliakrylamid – co to jest? Skład, właściwości i zastosowanie w kosmetyce
Poliakrylamid (INCI: Polyacrylamide) to syntetyczny polimer wytwarzany w procesie polimeryzacji akrylamidu. W kosmetykach występuje w postaci liniowej lub usieciowanej (żelowej) i należy do tzw. polimerów filmotwórczych i zagęszczających. Nierozpuszczalny w olejach, dobrze dyspersyjny w wodzie, tworzy gładkie hydrożele o przyjemnej, jedwabistej konsystencji. Ze względu na wysoką masę cząsteczkową sam polimer nie przenika przez barierę naskórkową – działanie ogranicza się do powierzchni skóry i struktury formulacji.
Skład i formy surowca
Poliakrylamid liniowy – proszek lub mikrokulki stosowane w klarownych żelach i serach.
Poliakrylamid usieciowany – elastyczny hydrożel nadający kremom „puddingową” strukturę; często występuje w kompleksie z C13‑14 Isoparaffin i Laureth‑7 (tzw. system SAP).
Modyfikacje kationowe lub amfoteryczne – poprawiają stabilność przy szerokim zakresie pH i w obecności elektrolitów.
Właściwości poliakrylamidu
Stabilizator emulsji W/O i O/W – zagęszcza fazę wodną / olejową, zapobiega rozwarstwieniu kremów i balsamów.
Tworzenie filmu – pozostawia na skórze delikatną, elastyczną powłokę zmniejszającą przeznaskórkową utratę wody (TEWL).
Poprawa tekstury – nadaje produktom jedwabiste rozprowadzenie („slip”), redukuje lepkość tłustych faz, daje efekt „kosmetyku wodno‑żelowego”.
Kontrola lepkości – niewielkie stężenia (0,2–1 %) pozwalają uzyskać szerokie spektrum lepkości, od lekkich lotionów po gęste maski.
Matujące wykończenie – mikrocząsteczki rozpraszają światło, minimalizując widoczność porów i drobnych linii.
Zastosowanie poliakrylamidu w kosmetykach
kremy nawilżające i anti‑age o żelowo‑kremowej konsystencji,
lekkie sera i esencje wodne,
preparaty po opalaniu i żele chłodzące,
maski typu „wash‑off” i „sleeping mask”,
produkty do stylizacji włosów (żele, glinki, pasty),
antyperspiranty w formie żelu,
podkłady oraz bazy wygładzające pod makijaż.
Bezpieczeństwo i regulacje
W UE oraz USA polyacrylamide jest dopuszczony do stosowania w produktach leave‑on i rinse‑off pod warunkiem, że wolny monomer akrylamidu nie przekracza 0,1 mg/kg (0,00001 %). Producenci wdrażają rygorystyczne kontrole czystości, a gotowe formuły objęte są testami na stabilność i bezpieczeństwo mikrobiologiczne. Ze względu na brak biodegradowalności polimer usuwa się w oczyszczalniach ścieków; w skali kosmetycznej udział w mikroplastiku wodnym uznaje się za niski.
Najczęstsze pytania dotyczące poliakrylamidu
Czy poliakrylamid może podrażniać skórę?
Sam polimer jest obojętny biologicznie i ma bardzo niskie ryzyko podrażnień. Ewentualne reakcje mogą wynikać z obecności śladowego akrylamidu – normy bezpieczeństwa limitują jego zawartość do poziomów uznanych za nietoksyczne.
Czy kosmetyki z poliakrylamidem zatykają pory?
Poliakrylamid tworzy lekki, przepuszczalny film; nie jest komedogenny. Przy cerze trądzikowej warto jednak wybierać produkty o deklaracji „non‑comedogenic”.
Czy istnieją naturalne alternatywy dla poliakrylamidu?
Tak. Producenci oferują roślinne zagęstniki, np. guma ksantanowa, galaktomannany (tara, guar), skrobie modyfikowane lub pullulan. Ich właściwości aplikacyjne mogą jednak różnić się od gładkiego „silicone‑like” odczucia, jakie daje poliakrylamid.